Oksford lug'atiga kirgan 15 ta futbol iborasi
10 AVGUST, 2023, 15:33
Salmog'i baland so'zlar. Ingliz tilining butun jahonga mashhur Oksford lug'atiga har chorakda yangi iboralar qo'shiladi. Leksikani boyitishga futbol ham o'z hissasini qo'shmoqda. Misol uchun, ser Aleks Fergyuson va Joze Mourino tomonidan qo'llanilgan ba'zi iboralar allaqachon Oksford lug'ati tarkibidan joy olgan. Sports.ru sayti ijodkorlari esa shu masalaga ham alohida e'tibor qaratishni lozim topishdi.
Umuman, ingliz tili lug'atida jami 15ta yangi futbol termini bor. Jumladan, Fergyuson tilidan chiqqan «yonboshning shiddatli g'ijirlash vaqti» (squeaky bum time) va Mourinoga tegishli himoyaviy taktika ortidan paydo bo'lgan «avtobus qo'yish» (parking the bus) iboralari leksikaga olingan. Oksford lug'atida ser Fergi so'ziga oddiy sharh berilgan: «Musobaqaning eng keskin yakuniy pallasida odamning plastik o'rindiqda bezovta holda qimirlashidan chiqadigan ovoz». Fergyuson 2003 yili, mavsum yakunida APL taxti uchun «Arsenal» bilan kechgan kurash shiddatini shunday ta'riflagandi. «Avtobus qo'yish» - bu o'ta himoyaviy o'yin ifodasi. Aksariyat futbolchilarni o'z jarima maydoni atrofida o'ynatib, hujum harakatlariga e'tibor qaratmagan jamoaga nisbatan shu ibora ishlatilishi hammaga ma'lum. «Avtobus qo'yish» taktikasi «Inter», «Real», «MYu», «Chelsi», «Tottenxem» kabi klublarni boshqargan «Roma»ning amaldagi ustozi uchun alohida belgiga aylanib ulgurgan. Eng qizig'i, Jozening o'zi raqiblarning bu uslubini tez-tez tanqid ostiga oladi. Deylik, «Tottenxem» 2004/2005 yillar mavsumi portugaliyalik murabbiy qo'l ostidagi «Chelsi»ga qarshi chuqur himoyaviy o'yin qo'llagach, u «shporlar»ni «avtobus qo'yish»da ayblagandi.
Oksford lug'atiga kiritilgan qolgan 13ta termin: Cruyff turn (Kroyff burilishi), Rabona (rabona), Panenka (panenka), total football (total futbol), Gegenpressing (gegenpressing), tiki-taka (tika-taka), false nine (aldamchi to'qqizlik), row Z (Z qatori), top-scoring (kuchli to'purar), outfield (maydonning uzoq qismi), over the top (maydon cheti), trequartista (trekvartista) va zonal marking (hududiy ta'qib).
Ushbu ro'yxatdagi eng sirli ibora - «Z qatori». Lug'atda bunga ham alohida izoh berilgan, albatta: «Nazariy jihatdan futbol stadionidagi eng uzoq orqa o'rindiqlar, shuningdek, jarima zarbasini amalga oshirayotgan himoyachiga raqibning to'g'ridan-to'g'ri gol urish tahdidini yo'qotish uchun to'pni yo'llash tavsiya etiladigan nuqta». Qizig'i, «gegenpressing» nemischa termin bo'lib, «qarshi bosim» ma'nosini beradi. Shunga qaramay, Germaniya futboli taktikasining APLga ta'siri (asosan Yurgen Klopp va Tomas Tuxel tufayli) ortidan ushbu so'z ham inglizcha lug'atga kiritilgan. Bunga ta'rif quyidagicha: «Jamoa to'pni yo'qotib qo'ygandan so'ng darhol raqibga kuchli bosim o'tkazishni boshlaydi. Hattoki, maydonning unga tegishli yarmidayoq to'pni qaytarib olib, raqibning oldinga borishiga yo'l qo'ymaslikka urinadi. Mohiyat - raqibni to'pga egalik qilishdan mahrum etish, shuningdek, xavfli pozitsiyalarda uni xatoga yo'l qo'yishini ta'minlash».
